Giữa lúc cộng đồng game thủ đang say sưa khám phá những thế giới mở rộng lớn hay những chiến trường khốc liệt, một sự kiện lạ lùng đã xảy ra, khiến không ít người phải ngẩng đầu nhìn lại một huyền thoại. Chỉ bốn ngày trước kỷ niệm 15 năm ra mắt đầy ý nghĩa, tựa game kinh dị indie kinh điển Limbo của Playdead đã bất ngờ bị “khai tử” khỏi GOG.com vào ngày 17 tháng 7 vừa qua. Không chỉ Limbo, người anh em kế nhiệm xuất sắc, Inside (ra mắt năm 2016), cũng chung số phận. Một cú sốc thực sự, khi hai tác phẩm được xem là những viên ngọc quý của dòng game độc lập bỗng dưng biến mất khỏi một trong những cửa hàng kỹ thuật số uy tín nhất.
Đến thời điểm hiện tại, Playdead vẫn im lặng, không đưa ra bất kỳ lời giải thích nào cho quyết định khó hiểu này. Tuy nhiên, Dino Patti, đồng sáng lập Playdead (người đã rời đi sau khi Inside ra mắt), đã lên tiếng. Ông tiết lộ rằng Playdead đang kiện ông vì sử dụng tài liệu có bản quyền sau khi ông ra đi, và chính Patti cũng suy đoán rằng đây là cách Playdead muốn “xóa sổ” dấu ấn của ông khỏi chính những đứa con tinh thần này. Dù vậy, việc gỡ bỏ hoàn toàn trò chơi thay vì một bản vá đơn giản để chỉnh sửa danh sách những người đóng góp vẫn là một dấu hỏi lớn, khiến không gian xung quanh sự kiện này càng trở nên bí ẩn và đầy suy tư.
Nếu nhìn vào chặng đường của Playdead, Limbo và Inside gần như là toàn bộ di sản mà studio này để lại. Dù đã từng úp mở về một tựa game khoa học viễn tưởng từ năm 2017, nhưng gần một thập kỷ trôi qua kể từ khi Patti rời đi, không một sản phẩm mới nào được ra mắt. Thế nhưng, nếu chỉ dừng lại ở đây, thì đây vẫn là một bản lý lịch cực kỳ ấn tượng và có sức ảnh hưởng sâu rộng. Limbo không chỉ là một trong những game quan trọng nhất của thập niên 2010 mà còn là một trong những tựa game indie có tầm ảnh hưởng lớn nhất mọi thời đại.
Xbox Live Arcade – Nơi Khởi Nguyên Của Kỷ Nguyên Indie Vàng Son
Cậu bé trong Limbo đối mặt với con nhện khổng lồ giữa không gian tối tăm
Limbo là một trong số ít những tựa game đã tiên phong, kiến tạo nên một không gian riêng biệt cho các tác phẩm độc lập vào cuối những năm 2000 và đầu những năm 2010. Cùng với những cái tên huyền thoại như Spelunky, Braid, Super Meat Boy, và Fez, Limbo là một trong những hiện tượng bùng nổ sớm nhất trên Xbox Live Arcade. Những người tiên phong này đã cùng nhau chứng minh một điều: người chơi console sẵn sàng mở ví chi tiền cho những tựa game indie hoàn toàn kỹ thuật số, dù chúng không thể sánh bằng về giá trị hay ngân sách sản xuất so với những gì họ quen thuộc trên các hệ máy console truyền thống.
Thật dễ để quên rằng, vào thời điểm đó, chúng ta vẫn cần phải học cách định nghĩa thế nào là một “game indie”. Giờ đây, chúng ta đang sống trong một kỷ nguyên phân hóa rõ ràng. Có game Triple-A, có game indie, và chúng ta có những kỳ vọng khác nhau về những gì mà các tựa game từ mỗi nhóm này cần phải cung cấp và mức giá của chúng. Thậm chí, dòng game Double-A cũng đang trỗi dậy mạnh mẽ, dù đây là một hiện tượng khá mới.
Game thủ hiện tại không kỳ vọng một đội ngũ bốn người có thể tạo ra một sản phẩm hoành tráng như The Last of Us Part 2, và tương tự, họ cũng sẽ thất vọng nếu Naughty Dog tuyên bố rằng tựa game tiếp theo của họ là một Metroidvania 2D. Cá nhân tôi vẫn cho rằng các nhà phát triển lớn nên thoải mái hơn trong việc tạo ra những tác phẩm nhỏ hơn, nhưng lợi ích của sự phân chia rõ ràng này là người chơi sẵn sàng trải nghiệm những tựa game nhỏ hơn, ít tốn kém hơn miễn là ranh giới đó được xác định rõ ràng. Limbo đã giúp người chơi console chấp nhận mô hình mới này. Nó chứng minh rằng, nếu bạn dám thử và chi 15 đô la cho một tựa game trông kỳ lạ, bạn có thể nhận lại được một trải nghiệm thực sự đặc biệt. Tôi cứ nhắc đi nhắc lại “người chơi console” bởi vì sự phổ biến của các tựa game Flash thông qua Newgrounds đã giúp game thủ PC biết rằng những thứ trông có vẻ “rẻ tiền” vẫn có thể cực kỳ vui nhộn.
Limbo – Tái Định Nghĩa Kinh Dị Tương Tác và Mở Lối Đi Mới Cho Game
Khi các tựa game indie vươn lên mạnh mẽ, thể loại kinh dị cũng đồng thời mở rộng một cách đáng kể. Trong thập kỷ trước Limbo, không gian kinh dị chủ yếu bị thống trị bởi một số ít các thương hiệu Triple-A lừng danh như Resident Evil, Silent Hill, và Dead Space. Nhưng bước sang thập niên 2010, các bản phát hành indie bắt đầu đưa thể loại kinh dị đi theo những hướng hoàn toàn mới.
Kinh dị góc nhìn thứ nhất là một trong những nhánh lớn nở rộ, xuất hiện trong không gian indie với các tựa game như Amnesia: The Dark Descent và Outlast, sau đó đã truyền cảm hứng cho những siêu phẩm kinh dị Triple-A như Resident Evil 7 và Village. Sự trao đổi này cũng diễn ra theo chiều ngược lại, khi nhà phát triển Triple-A Hideo Kojima khám phá định dạng này với P.T., vốn đã truyền cảm hứng cho những game nhỏ hơn như Layers of Fear và Visage, mặc dù trò chơi mà nó định quảng bá – Silent Hills – đã bị hủy bỏ một cách đáng tiếc.
Cậu bé leo thang trong một khung cảnh hoang tàn, u ám đặc trưng của Limbo
Limbo mang trong mình một sức ảnh hưởng tương tự như Amnesia hay P.T., mặc dù ở quy mô nhỏ hơn. Trong khi Outlast có thể tự hào với những “tín đồ” Triple-A lớn, Limbo chủ yếu ảnh hưởng đến các tựa game indie khác. Quan trọng nhất trong số đó, không thể không kể đến người kế nhiệm của chính nó. Mặc dù Limbo là một trong những game quan trọng nhất trong thời đại của nó, thì Inside lại là một trong những game xuất sắc nhất. Với Inside, Playdead vẫn giữ lối chơi kinh dị cuộn cảnh màn hình vốn định hình Limbo, nhưng đã đưa nó vào một thế giới 2.5D tuyệt đẹp với các chi tiết tối giản, và đưa người chơi ra khỏi vùng hoang dã để đến một cơ sở nghiên cứu rộng lớn cùng thành phố dystopian tĩnh lặng bao quanh. Inside bắt đầu với việc nhân vật chính là một cậu bé trẻ tuổi xuất hiện từ vùng hoang dã, điều này như một sự gật đầu đầy ý nghĩa với Limbo, tựa game cũng có một cậu bé trẻ tuổi làm nhân vật chính trên hành trình xuyên qua vùng đất hoang vu.
Sức ảnh hưởng của Limbo còn lan tỏa ra bên ngoài Playdead, khi các thành viên trong đội ngũ đã rời đi và tạo ra những tựa game của riêng họ. Patti đồng sáng lập Jumpship, nhà phát triển của Somerville – một game phiêu lưu khoa học viễn tưởng mang đậm tinh thần u tối và không lời thoại của Playdead. Jeppe Carlsen, nhà thiết kế của Limbo và Inside, tiếp tục tạo ra Cocoon, và dù trò chơi có góc nhìn khác, nó vẫn chia sẻ cách tiếp cận thiết kế câu đố đầy tinh nghịch và trực quan nhưng không kém phần phức tạp của Playdead.
Không chỉ giới hạn trong nội bộ, các nhà phát triển độc lập không liên kết cũng chịu ảnh hưởng sâu sắc. Loạt game kinh dị 2.5D của Tarsier Studios, Little Nightmares, có lẽ sẽ không tồn tại nếu không có Limbo mở đường. Điều tương tự cũng đúng với Carrion của Phobia Games, tựa game kể về một quái vật bằng thịt hoành hành trong một cơ sở nghiên cứu tối tăm và nguy hiểm. Chưa kể, Limbo còn chứng minh rằng phong cách đơn sắc vẫn có thể là một thẩm mỹ có giá trị thương mại cho một trò chơi, mở đường cho những kỳ quan đen trắng (hoặc xanh lá cây và xanh lá cây pha chút) như Minit, Downwell, Gato Roboto, và Return of the Obra Dinn.
Limbo không xuất hiện từ hư không. Tác phẩm của Playdead gợi nhớ đến những bộ phim stop-motion của Henry Selick và Tim Burton như The Nightmare Before Christmas, James and the Giant Peach, The Corpse Bride, và Coraline. Nhưng không có tác phẩm sáng tạo nào không chịu ảnh hưởng, và sau 15 năm, Limbo đã cống hiến nhiều hơn những gì nó đã tiếp thu.
Di sản của Limbo, dù đang đối mặt với những biến động bất ngờ, vẫn là một minh chứng hùng hồn cho sức mạnh của nghệ thuật trong ngành game. Nó không chỉ là một trò chơi, mà là một trải nghiệm, một cột mốc, và một nguồn cảm hứng không ngừng nghỉ.
Dù sự kiện Limbo và Inside bị gỡ bỏ vẫn còn bao trùm bởi màn sương bí ẩn, nhưng một điều rõ ràng: tầm ảnh hưởng của Limbo đối với ngành game indie và thể loại kinh dị là không thể phủ nhận. Đây là một tượng đài, một bài học về cách một ý tưởng đơn giản, được thực hiện một cách tài tình, có thể thay đổi cục diện cả một ngành công nghiệp. Bạn nghĩ sao về Limbo và di sản của nó? Hãy chia sẻ cảm nhận của bạn bên dưới, chúng ta hãy cùng nhau khám phá những chiều sâu của thế giới game này!
